Thiếu máu thiếu sắt là tình trạng gì? Khoáng chất sắt và cơ thể của bạn có sự liên kết gì? Sắt là một yếu tố thiết yếu để sản xuất máu. Khoảng 70% chất sắt của cơ thể được tìm thấy trong các tế bào hồng cầu trong máu, được gọi là hemoglobin và trong các tế bào cơ được gọi là myoglobin.
Huyết sắc tố rất cần thiết để chuyển oxy trong máu của bạn từ phổi đến các mô. Myoglobin, trong các tế bào cơ, chấp nhận, lưu trữ, vận chuyển và giải phóng oxy. Khoảng 6 % chất sắt trong cơ thể là một thành phần của một số protein, cần thiết cho quá trình hô hấp và chuyển hóa năng lượng, và là thành phần của các enzyme liên quan đến quá trình tổng hợp collagen và một số chất dẫn truyền thần kinh.
Sắt cũng cần thiết cho chức năng miễn dịch thích hợp. Khoảng 25 % chất sắt trong cơ thể được lưu trữ dưới dạng ferritin, được tìm thấy trong các tế bào và lưu thông trong máu.
Một người đàn ông trưởng thành trung bình có khoảng 1.000 mg sắt được lưu trữ (đủ trong khoảng 3 năm), trong khi phụ nữ trung bình chỉ có khoảng 300 mg (đủ cho khoảng 6 tháng). Nếu lượng sắt thấp thường xuyên, các nơi chứa sắt có thể bị cạn kiệt, làm giảm nồng độ hemoglobin.
Khi các kho lưu trữ sắt cạn kiệt, tình trạng này được gọi là cạn kiệt sắt. Giảm hơn nữa có thể được gọi là thiếu hồng cầu sắt và vẫn tiếp tục giảm sản xuất thiếu máu thiếu sắt. Cùng Wiki FCarePlus đi sâu hơn về những vấn đề liên quan đến việc thiếu máu thiếu sắt qua những thông tin sau đây nhé!
1. Thiếu máu thiếu sắt là gì?
Thiếu máu thiếu sắt là tình trạng có quá ít tế bào hồng cầu trong cơ thể do thiếu chất sắt. Cơ thể sử dụng sắt để tạo ra các tế bào hồng cầu, vận chuyển oxy đi khắp cơ thể.
Không có đủ chất sắt, có thể có quá ít tế bào hồng cầu khỏe mạnh để mang đủ oxy để đáp ứng nhu cầu của cơ thể. Kết quả của tình trạng này được gọi là thiếu máu thiếu sắt, có thể khiến một người cảm thấy vô cùng mệt mỏi và khó thở.
1.1 Thiếu sắt là gì?
Thiếu sắt là như thế nào và nó gây ảnh hưởng gì cho sức khoẻ? Câu trả lời chính là nếu không có đủ chất sắt trong cơ thể sẽ được gọi là thiếu sắt.
Bởi vì sắt giúp các tế bào trong cơ thể bạn sử dụng oxy để chuyển hóa carbohydrate (đường) thành năng lượng, nên dễ dàng nhận thấy thiếu sắt có thể gây ra tình trạng thiếu năng lượng và mệt mỏi nói chung.
Thiếu sắt cũng có thể gây ra sự tập trung kém, trí nhớ và các vấn đề hành vi. Điều này đặc biệt quan trọng ở trẻ em. Những học sinh bị thiếu chất sắt đã được chứng minh là có khoảng chú ý kém và kết quả học tập kém hơn so với các bạn cùng lớp.
Những lý do chính của việc thiếu chất sắt bao gồm bổ sung sắt không đủ để đáp ứng nhu cầu của cơ thể, hấp thu sắt không đủ từ ruột hoặc mất sắt do mất máu.
Thiếu sắt đôi khi có thể là một dấu hiệu của một căn bệnh nghiêm trọng. Điều quan trọng là gặp bác sĩ của bạn để họ có thể tìm ra nguyên nhân thiếu sắt của bạn.
1.2 Thiếu máu là gì?
Khi không có đủ các tế bào hồng cầu khỏe mạnh hoặc huyết sắc tố có trong cơ thể, điều này được gọi là thiếu máu. Thiếu máu là tình trạng máu đặc trưng bởi thiếu tế bào hồng cầu khỏe mạnh hoặc huyết sắc tố.
Huyết sắc tố là một phần của các tế bào hồng cầu liên kết với oxy. Khi cơ thể không có đủ lượng huyết sắc tố lưu thông, cũng không đủ oxy đến tất cả các bộ phận của cơ thể. Kết quả là các cơ quan và mô có thể không hoạt động đúng và bạn có thể cảm thấy mệt mỏi.
1.3 Thiếu máu thiếu sắt xảy ra khi nào?
Thiếu máu thiếu sắt xảy ra khi cơ thể không có đủ chất sắt để sản xuất huyết sắc tố cần thiết. Trẻ em và thanh thiếu niên đang phát triển nhanh chóng, phụ nữ mang thai và cho con bú có nguy cơ bị thiếu sắt vì nhu cầu chất sắt tăng lên.
Nhưng bất cứ ai có chế độ ăn ít thực phẩm giàu chất sắt (thịt đỏ, đậu, rau lá xanh) đều có thể bị thiếu sắt. Những người ăn chế độ ăn kiêng hạn chế, bao gồm chế độ giảm cân hoặc ăn chay, có nguy cơ thiếu sắt cao hơn.
Sắt được tìm thấy trong thực phẩm thực vật được hấp thụ kém, nhưng sự hấp thụ có thể được cải thiện khi uống với một nguồn vitamin C tốt, chẳng hạn như một ly nước cam. Tránh uống trà, cà phê hoặc sữa trong bữa ăn vì chúng làm giảm hấp thu sắt.
Mất máu có thể gây thiếu máu thiếu sắt. Phụ nữ và thiếu nữ có thời gian nặng thường xuyên bị thiếu sắt. Nguyên nhân chính khác của thiếu sắt là do hấp thu sắt không đủ do các vấn đề như phẫu thuật trước đó liên quan đến dạ dày….
1.4 Nguyên nhân thiếu máu thiếu sắt là gì?
Thiếu máu thiếu sắt liên quan trực tiếp đến việc thiếu chất sắt trong cơ thể. Nguyên nhân của sự thiếu hụt sắt khác nhau, tuy nhiên một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:
- Chế độ ăn thiếu chất sắt là nguyên nhân hàng đầu gây thiếu sắt.
- Mất máu
- Giảm khả năng hấp thụ sắt
- Thai kỳ
- Ăn kiêng
Thực phẩm giàu chất sắt, chẳng hạn như trứng và thịt, cung cấp cho cơ thể nhiều chất sắt cần thiết để sản xuất huyết sắc tố. Nếu một người không ăn đủ để duy trì nguồn cung cấp sắt, tình trạng thiếu chất sắt có thể phát triển.
Mất máu
Sắt được tìm thấy chủ yếu trong máu, vì nó được lưu trữ trong các tế bào hồng cầu. Thiếu sắt có thể xảy ra khi một người mất nhiều máu do chấn thương, sinh con hoặc kinh nguyệt nặng. Trong một số trường hợp, mất máu chậm do các bệnh mãn tính hoặc một số bệnh ung thư có thể dẫn đến thiếu sắt.
Mất máu là nguyên nhân phổ biến nhất của thiếu sắt. Ở nam giới và phụ nữ mãn kinh, thiếu sắt hầu như luôn là kết quả của mất máu đường tiêu hóa. Ở phụ nữ có kinh nguyệt, mất máu bộ phận sinh dục thường chiếm nhu cầu sắt tăng.
Thuốc tránh thai có xu hướng làm giảm mất máu kinh nguyệt, trong khi các dụng cụ tử cung có xu hướng làm tăng chảy máu kinh nguyệt. Các nguyên nhân khác gây chảy máu bộ phận sinh dục và chảy máu đường hô hấp cũng làm tăng nhu cầu sắt.
Đối với người hiến máu, mỗi lần hiến tặng dẫn đến mất 200 đến 250 mg sắt. Trong thời kỳ tăng trưởng ở trẻ nhỏ, thời thơ ấu và thanh thiếu niên, nhu cầu sắt có thể vượt xa việc cung cấp sắt từ chế độ ăn uống.
Giảm khả năng hấp thụ sắt
Một số người không thể hấp thụ đủ chất sắt từ thực phẩm họ ăn. Điều này có thể là do vấn đề với ruột non, chẳng hạn như bệnh celiac hoặc bệnh Crohn hoặc nếu một phần của ruột non đã bị cắt bỏ.
Do thai kỳ của phụ nữ
Nồng độ sắt thấp là một vấn đề phổ biến đối với phụ nữ mang thai. Thai nhi đang phát triển cần rất nhiều chất sắt, có thể dẫn đến thiếu sắt. Ngoài ra, một phụ nữ mang thai có lượng máu tăng lên trong cơ thể.
Khối lượng máu lớn hơn này cần nhiều sắt hơn để đáp ứng nhu cầu của nó. Thiếu sắt do tăng trưởng mô khi mang thai và do chảy máu trong khi sinh và sau sinh trung bình 740 mg. Nuôi con bằng sữa mẹ làm tăng nhu cầu sắt khoảng 0,5 đến 1 mg mỗi ngày.
1.5 Đối tượng nào có nguy cơ thiếu sắt?
Người ăn chay: Những người, chẳng hạn như người ăn chay, ăn chế độ ăn thực vật, có thể thiếu chất sắt. Để chống lại điều này, họ nên chắc chắn bao gồm các loại thực phẩm giàu chất sắt, chẳng hạn như đậu hoặc ngũ cốc tăng cường. Những người ăn chay cũng ăn hải sản nên coi hàu hoặc cá hồi, là một phần trong chế độ ăn uống thường xuyên của họ.
Phụ nữ: Chu kỳ kinh nguyệt hàng tháng có thể khiến phụ nữ và thiếu nữ có nguy cơ bị thiếu sắt.
Người hiến máu: Những người cho máu thường xuyên tăng cơ hội bị thiếu sắt. Điều này là do mất máu thường xuyên.
Trẻ sơ sinh và trẻ em: Trẻ sinh non và những trẻ có cân nặng sơ sinh thấp có thể có nguy cơ thiếu sắt. Ngoài ra, trẻ sơ sinh không nhận đủ chất sắt qua sữa mẹ có nguy cơ cao hơn. Một bác sĩ có thể khuyên một phụ nữ cho con bú nên thêm sữa bột giàu chất sắt vào chế độ ăn của bé nếu mức độ chất sắt thấp.
Tương tự như vậy, trẻ em trải qua giai đoạn tăng trưởng có nguy cơ thiếu sắt. Điều quan trọng là trẻ phải ăn một chế độ ăn đa dạng và giàu chất dinh dưỡng để giúp tránh thiếu sắt.
>>> Xem thêm: Top 7 lợi ích của chất sắt trong cơ thể và cách bổ sung hiệu quả
2. Triệu chứng và biến chứng khi thiếu máu thiếu sắt
2.1 Triệu chứng thiếu máu thiếu sắt
Thiếu máu thiếu sắt thường mất nhiều thời gian để phát triển. Mọi người có thể không biết họ có nó cho đến khi các triệu chứng nghiêm trọng.
Trong một số trường hợp, tình trạng thiếu chất sắt có thể được cải thiện mà không cần can thiệp, vì tình hình của một người thay đổi, chẳng hạn như sau khi phụ nữ sinh con. Tuy nhiên, nếu một người có bất kỳ triệu chứng thiếu máu thiếu sắt, họ nên nói chuyện với bác sĩ. Một số triệu chứng khi thiếu máu thiếu sắt:
- Chóng mặt, cực kỳ mệt mỏi
- Tim đập nhanh
- Móng tay dễ gãy và rụng tóc
- Da dẻ nhợt nhạt
- Đau ngực, hụt hơi, đau đầu
- Tay chân lạnh, đau hoặc viêm lưỡi
- Kém ăn, đặc biệt là ở trẻ em
2.2 Biến chứng do thiếu máu thiếu sắt
Trong trường hợp nhẹ hơn thiếu máu do thiếu sắt, một người khó có thể có nhiều hơn các triệu chứng bình thường được mô tả ở trên. Tuy nhiên, các biến chứng bổ sung có thể xảy ra nếu thiếu máu do thiếu sắt. Các biến chứng có thể xảy ra bao gồm:
- Chậm tăng trưởng và chậm phát triển ở trẻ em và trẻ sơ sinh
- Các vấn đề về tim, bao gồm suy tim hoặc tim to do bù đắp thiếu oxy
- Biến chứng thai kỳ, bao gồm trọng lượng sơ sinh thấp và tăng nguy cơ sinh non
3. Chẩn đoán và điều trị thiếu sắt như thế nào?
3.1 Chẩn đoán thiếu sắt
Xét nghiệm máu có thể được yêu cầu để chẩn đoán tình trạng thiếu hụt của cơ thể. Có khả năng bác sĩ sẽ bắt đầu kiểm tra bằng cách đặt câu hỏi về sức khỏe chung của một người. Họ có thể kiểm tra tông màu da, móng tay và dưới mí mắt để tìm các dấu hiệu thể chất của thiếu máu do thiếu sắt.
Tuy nhiên, vì thiếu máu thiếu sắt không phải lúc nào cũng có triệu chứng rõ ràng, có thể sẽ cần xét nghiệm máu. Một bác sĩ sẽ kiểm tra máu như sau:
- Hematocrit hoặc tỷ lệ hồng cầu trong tổng thể tích máu
- Kích thước và màu sắc của các tế bào hồng cầu, đặc biệt là các tế bào nhợt nhạt nhỏ hơn
- Nồng độ ferritin thấp trong đó sự thiếu hụt protein này cho thấy việc lưu trữ sắt trong máu kém
- Nồng độ hemoglobin thấp hơn có liên quan đến thiếu sắt
Các bác sĩ có thể hỏi thêm câu hỏi hoặc chạy các xét nghiệm bổ sung để giúp xác định xem việc thiếu máu thiếu sắt của bạn có phải là kết quả của tình trạng tiềm ẩn không được chẩn đoán hay không. Những xét nghiệm này có thể khác nhau, tùy thuộc vào các triệu chứng khác mà một người mô tả.
3.2 Điều trị thiếu sắt
Việc điều trị thiếu chất sắt bao gồm điều trị nguyên nhân, uống bổ sung sắt (dưới dạng viên nén, chất lỏng hoặc thuốc tiêm) và ăn chế độ ăn giàu chất sắt. Bạn chỉ nên bổ sung sắt nếu bạn đã được chẩn đoán thiếu sắt. Bác sĩ sẽ có thể tư vấn cho bạn về hình thức bổ sung sắt thích hợp nhất và đúng liều.
Bổ sung chất sắt có thể cần phải được thực hiện trong 3 đến 6 tháng để bổ sung các cửa hàng sắt của cơ thể. Bổ sung sắt có liên quan đến các tác dụng phụ như: táo bón, buồn nôn, phân đen và rối loạn vị giác.
Bổ sung sắt lỏng có thể được dung nạp tốt hơn so nhưng có thể làm mất màu răng. Truyền máu hiếm khi cần thiết để điều trị thiếu máu thiếu sắt. Nếu truyền máu, vẫn cần bổ sung sắt để ngăn ngừa tái phát.
3.3 Điều trị và tự theo dõi
Thiếu máu thiếu sắt thường được điều trị theo 2 cách, bao gồm tăng lượng sắt và điều trị bất kỳ tình trạng tiềm ẩn nào. Các bác sĩ có thể khuyên bạn nên sử dụng chất bổ sung sắt để giúp điều chỉnh mức độ hấp thụ sắt. Các chất bổ sung thường hầu hết có sẵn trên các hiệu thuốc.
Điều quan trọng là phải bổ sung theo quy định và chỉ định của bác sĩ. Vì bổ sung quá nhiều chất sắt có thể gây độc và gây hại cho gan. Hơn nữa, một lượng lớn chất sắt có thể gây táo bón.
Do đó, bác sĩ có thể kê toa thuốc làm mềm phân hoặc thuốc nhuận tràng để giảm nhu động ruột cho bệnh nhân bị thiết sắt. Việc điều trị tự quản lý liên quan đến việc bổ sung thêm sắt và vitamin C vào chế độ ăn uống.
Thực phẩm giàu chất sắt bao gồm đậu, thịt đỏ, trái cây khô, ngũ cốc tăng cường chất sắt và đậu Hà Lan. Thực phẩm giàu vitamin C bao gồm trái cây họ cam quýt, rau xanh và bông cải xanh.
Cho dù một người chọn tự quản lý hoặc làm theo khuyến nghị của bác sĩ, điều quan trọng cần nhớ là điều chỉnh thiếu sắt trong cơ thể sẽ phải kiên nhẫn mất một thời gian. Các triệu chứng có thể cải thiện sau một tuần điều trị, nhưng có thể mất vài tháng hoặc lâu hơn để tăng nguồn cung cấp sắt trong máu.
4. Bệnh tan máu bẩm sinh là gì?
Tan máu bẩm sinh là một tình trạng di truyền dẫn đến quá nhiều chất sắt trong cơ thể. Những người bị bệnh tan máu hấp thụ quá nhiều chất sắt từ thức ăn của họ. Nếu bệnh tan máu bẩm sinh không được điều trị, sắt có thể tích tụ trong cơ thể và dẫn đến tổn thương nội tạng.
Haemochromatosis có thể được điều trị bằng cách thường xuyên loại bỏ máu (tương tự như hiến máu), cho phép cơ thể sử dụng thêm chất sắt. Vì vậy, sắt là một khoáng chất quan trọng mà cơ thể bạn cần để hoạt động đúng, nhưng quá nhiều hoặc quá ít chất sắt có thể khiến bạn bị bệnh.
Tốt nhất, nên gặp bác sĩ nếu bạn lo lắng về lượng sắt của bạn hoặc nghĩ rằng bạn có thể có nguy cơ thiếu máu thiếu sắt trong cơ thể.
5. Nhu cầu sắt cơ thể cần hấp thu
Sắt không được tạo ra trong cơ thể và bạn phải được hấp thụ nó từ các nguồn thực phẩm bạn ăn. Nhu cầu sắt tối thiểu hàng ngày của người lớn là 1,8 mg. Chỉ có khoảng 10 – 30 % chất sắt bạn tiêu thụ được cơ thể hấp thụ và sử dụng.
Một số thực phẩm giàu chất sắt bao gồm:
- Thịt: bò nạc, thịt bê, heo, cừu, gà, gà tây
- Gan (trừ gan cá), hải sản có vỏ, cá, trai sò
- Rau củ: bông cải xanh, mầm Brussel, cải xoăn, giá đỗ, cà chua, khoai tây, Ngô, củ cải, bắp cải
- Đậu hũ, Đậu ngọt, Đậu lima, Đậu xanh
Nhu cầu sắt hàng ngày có thể đạt được bằng cách bổ sung viên sắt hoặc bằng cách ăn thực phẩm chứa nhiều chất sắt. Thực phẩm giàu vitamin C cũng được khuyến khích vì vitamin C giúp cơ thể bạn hấp thụ chất sắt. Nấu thức ăn trong nồi sắt có thể bổ sung thêm tới 80 % chất sắt vào thức ăn của bạn.
Cách tốt nhất nên tham khảo ý kiến với các chuyên gia bác sĩ để được chăm sóc tư vấn cặn kẽ hơn trước khi bạn muốn bổ sung một lượng sắt nào đó vào cơ thể để tránh tình trạng bị thiếu máu thiếu sắt, làm ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng công việc cũng như trong cuộc sống của bạn.
>>> Xem thêm: Top 10 điều về canxi trong cơ thể đối với sức khỏe con người
Lời nhắn từ Wiki FCarePlus
“Sức khỏe là một tài sản quý giá, đừng đợi đến lúc mất đi rồi mới tìm cách khắc phục thì dù có tiêu tốn bao nhiêu sức lực và của cải cũng không thể cứu chữa được. Hãy nhớ rằng bất ổn sức khỏe là do sự mất cân bằng trong cơ thể và số lượng tế bào chết đi quá nhiều”.
Vậy nên, bên cạnh việc việc tìm lời khuyên sức khỏe từ các Bác sĩ, chuyên gia, bạn hãy dành thời gian quan tâm và lắng nghe tế bào cơ thể mình nhiều hơn bằng cách hãy tự hỏi tế bào của mình “Tế bào ơi, bạn cần gì?” Hãy bắt đầu quan tâm đến việc bổ sung những nguồn dinh dưỡng tự nhiên tạo nên tế bào của bạn. Hãy uống nước đúng cách, nghỉ ngơi và luyện tập thể dục đều đặn mỗi ngày các bạn nhé!
Bài viết được tham khảo TẠI ĐÂY!